In mijn leven heb ik meest geleerd van mijn fouten. Maar laat je je dochter wel fouten maken als ze een eetstoornis heeft? Ze is toch ziek? En dan wil je niet dat ze dan nog verder afglijdt. Moet je dan niet de verantwoordelijkheid overnemen om fouten en erger te voorkomen? Of kies je voor zelfregie en laat je je kind aan zet? In dit blog deel ik hoe ik hiernaar kijk. Ik ben enorm benieuwd wat jouw mening hierover is. Laat het me weten.

Tip 6. Laat de regie bij je dochter

Ik lees en kijk alles wat los en vast zit op het gebied van eetstoornissen en verslavingen. Gelukkig is er heel wat te zien op dit moment: “Tot op het bot”, “Van de Straat”, “Verslaafd”. In deze programma’s zie ik regelmatig dat de omgeving de verantwoordelijkheid en regie gaat overnemen. Het hele gezin gaat zich richten op het wel of niet eten van degene met de eetstoornis. Ze zien erop toe dat ze voldoende opschept en eet, controleren wat ze precies eten, halen geen snacks of snoep meer in huis (ook niet voor henzelf). Helaas werkt overnemen van de regie averechts.

Wat gebeurt er als je de regie overneemt?

Achterover leunen. Dat is wat er gebeurt als je de regie overneemt van een ander. Als je je bemoeit met werk dat iemand anders eigenlijk zou moeten doen. Die wordt reactief en neemt geen initiatief meer.

Ik heb zelf een ruime ervaring in het bedrijfsleven en weet dat dit inderdaad zo werkt. Als ik een baas had die zich ging bemoeien met mijn werk en tot in de details ging zitten controleren wat ik aan het doen was, merkte ik dat ik dacht “doe het lekker zelf”. Ik voelde dat alle energie uit mij werd weggezogen. Ik voelde mezelf onnodig en nutteloos. Nu ben ik zelf nogal een proactief type, maar ik moest me hier dan echt overheen zetten. En enorm veel energie gebruiken om dan ook nog te laten zien dat ik het best zelf kan.

Wat gebeurde er? Doordat mijn baas zich met mijn werk ging bemoeien en inhoudelijke adviezen ging geven, kreeg ik het idee dat ik het niet goed deed. En dat ik dan met nog briljantere ideeën en plannen moest komen dan mijn baas had. En dat wordt, zeker als je een perfectionist bent (en veel mensen met een eetstoornis zijn dat) een “mission impossible”. Dus dan geef je liever op dan dat je hard aan het werk gaat om te laten zien dat je het wel kan.

Ook bij kinderen werkt dit zo. Wij hebben vier kinderen (pubers en jong-volwassenen inmiddels). Wij stellen ze altijd zelf verantwoordelijk voor dingen als op tijd opstaan, op tijd op afspraken komen, huiswerk maken, examen doen, banen zoeken, etc. Op het moment dat wij ons verantwoordelijk voelen voor bijvoorbeeld op tijd opstaan, dan merken wij dat zij de teugels laten vieren en verwachten dat wij ze wel op tijd wakker maken. Laten wij hen zich verslapen als ze zelf hun wekker niet goed zetten, dan gebeurt dat misschien een paar keer, maar daarna gaan ze zelf een oplossing verzinnen voor hun gedrag.

Dit zijn natuurlijk simpele voorbeelden en ook wij zijn er als vangnet en geven hulp en sturing op het moment dat het nodig is. Toch blijft het ook in moeilijke situaties belangrijk om zoveel mogelijk regie bij je kind te laten en dit werkt ook zo voor je kind met een eetstoornis. Hoe meer je de regie van je dochter overneemt, hoe meer deze achterover gaat leunen of andere wegen gaat zoeken om stiekem toch te blijven doen wat zij wil doen. Of ze wordt juist boos op jou en blijft intussen haar eetstoornis uitoefenen.

Maar wat als je kind de regie niet neemt voor haar herstel en zelf-destructief gedrag vertoont?

Als je kind te ver zit in zijn of haar eetstoornis, dan is het overduidelijk dat ze zelf de regie niet (gaat) nemen. Soms, in het geval van anorexia of ernstig ondergewicht, kan je kind ook zelfs niet eens meer de regie grijpen doordat zij al te veel verzwakt is. Hierdoor en door het gebrek aan essentiële voedingsstoffen, kan ze dan vaak niet eens meer helder nadenken. Je ziet je kind steeds verder afglijden. Wat doe je dan?

Op zo’n moment moet je natuurlijk wel ingrijpen. Actie ondernemen als ouder. Je grijpt immers ook in als je kind oversteekt zonder uit te kijken of dreigt te verdrinken. Wanneer grijp je in?

• Als je je zorgen maakt over de ontwikkeling van je kind (sluit zich bijvoorbeeld steeds meer af, trekt zich terug, heeft minder afspraken met vrienden of vriendinnen, ongelukkige uitstraling of uiterlijk, slechte schoolresultaten, ruzie maken, zichzelf snijden of branden, gebruik van drugs, etc.)
• Als je je zorgen maakt over het eetgedrag van je kind (eet niet mee, geeft steeds vaker aan dat ze al heeft gegeten, schuift eten heen en weer op bord, gooit eten (stiekem) weg, als je grote hoeveelheden verpakkingen van snoep, koek of chocola vindt, als je braaksporen vindt op het toilet of als je bij je kind opgezwollen ogen of klieren of gesprongen adertjes in oog ziet, etc.)
• Als je je zorgen maakt over de relatie van je dochter of zoon met uiterlijk (staat dagelijks of meerdere malen daags op de weegschaal, wordt steeds dunner of juist steeds dikker, geen menstruatie meer, gaat extreem veel sporten, als je verpakkingen van laxeermiddelen, afslankpillen of plaspillen vindt, etc.).

Ook als je ingrijpt, kun je echter het principe van ‘zelfregie’ toepassen zodat je dochter zichzelf verantwoordelijk blijft voelen en zelf gaat knokken voor herstel. De tips hieronder kunnen hierbij helpen.

Hoe geef je zelfregie aan je kind? 

Hieronder een paar tips die helpen de regie bij je zoon of dochter te laten. Ook in situaties dat het gedrag van je kind destructief is.

1. Ga zo snel mogelijk het gesprek aan

Ga zo snel mogelijk in gesprek als je je zorgen maakt over het gedrag en de ontwikkeling van je kind. Vaak voel je als ouder al een tijd dat er iets niet klopt. Maak gebruik van die intuïtie en zorg dat je samen in gesprek gaat. Zo snel mogelijk.

2. Geef je zorgen aan

Houd de spiegel voor van wat je ziet gebeuren en waarom het gedrag van je kind je zorgen baart. Laat vervolgens ook je kind zijn of haar visie op het verhaal geven en sta open voor wat deze je te zeggen heeft.

3. Stel vragen

Vragen. Vragen. Vragen. Dat is wat je doet als je de ander zelfregie geeft. Stel de vragen, maar geef de ander ruimte om te antwoorden. Om te doen wat zij daarmee wil doen.

4. Geef zelfregie als het kan

Is je kind al volwassen of gezond en nog in staat tot zelfstandig functioneren, kies dan voor zelfregie en laat de verantwoordelijkheid en regie bij je kind.

Houd de spiegel voor van wat je ziet gebeuren en laat je dochter de ruimte om daar haar eigen conclusies uit te trekken. En ga niet van haar eisen dat ze daar iets mee doet. Laat het los. Pas op dat moment laat je je kind de ruimte om haar eigen weg te gaan banen, om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor haar eigen herstelproces. En dat is uiteindelijk wat zowel zij als jij willen

Je kunt met haar praten, haar steunen in haar proces en haar helpen uitzoeken welke opties er zijn om te herstellen. Maar daar blijft het bij. Laat je kind op basis hiervan haar eigen keuzes maken en haar eigen weg bewandelen.

5. Grijp in en regel hulp als het nodig is

Is het overduidelijk dat je kind de zelfregie (niet meer) kan nemen, grijp dan in en geef aan dat hulp zoeken de enige optie is. Wees daarbij altijd respectvol naar je kind toe. Leg uit waarom je tot deze conclusie bent gekomen en waarom jij als ouder hier moet ingrijpen. Tips over hulp zoeken en hoe je dit aankaart bij je zoon of dochter vind je hier.

6. Maak samen afspraken en bewaak deze

Als je kind in behandeling is, is het belangrijk om samen met je kind, hulpverleners en de andere gezinsleden op een lijn te zitten en duidelijke afspraken te maken. Bijvoorbeeld over wat valt onder zelfregie van je kind, welke rol jij als ouder vervult en hoe je omgaat met lastige (eet)momenten en positief of negatief gedrag. Een boek dat hierbij goed kan helpen (gebaseerd op de Maudsley-methode – een gezinsaanpak van eetstoornissen) is “Ouders als bondgenoot“. Een review van het boek vind je hier.

Wat vind jij van zelfregie?

Over twee weken de laatste tip uit deze reeks tips voor ouders. Maar nu ben ik eerst benieuwd naar jouw mening over zelfregie? Misschien heb je wel tips hoe jij zelfregie toepast en wat de effecten daarvan zijn? Deel je mening in het reactieveld hieronder.

Lees ook de andere tips in deze reeks

1. Vader of moeder zijn is genoeg
2. Geef je kind de ruimte
3. Wees oprecht geïnteresseerd
4. Zorg eerst voor jezelf
5. Geef je grenzen en wensen aan
6. Laat de regie bij je kind
7. Zoek hulp

Liever alle tips lezen op  je iPad of tablet? Download dan de pdf.