Je kunt meer dan je denkt

Ik had die dag al negen uur gemediteerd, ongemakkelijk zittend op een matje op de vloer. M’n lichaam deed aan alle kanten pijn: mijn rug, m’n schouders, m’n knieën, m’n heupen. Toch zat ik er klaar voor: de meditatie van 18.00 tot 19.00 uur op dag vijf van mijn 10-daagse Vipassana meditatie cursus. Toen kwam de instructie: “Het komende uur mag je helemaal niets meer bewegen: niet je benen, schouders, hoofd, armen, niets.” Het complete uur mocht ik niet verzitten, niet verschuiven, niet wiebelen, niet aan mijn neus kriebelen. Het zweet brak me acuut aan alle kanten uit. Wat nu? 

De sereniteit was ver te zoeken

Nou ja, niet alleen bij mij brak het zweet uit, volgens mij ook bij alle andere deelnemers want het leek of de temperatuur in de hal met graden steeg. De afgelopen dagen mediteren was al een enorme strijd met mezelf geweest. Een uurtje mediteren thuis kon ik wel, maar zo’n Vipassana cursus, dat is totaal iets anders. 10 dagen lang zo’n 10-11 uur per dag in een ongemakkelijke houding op een meditatiemat van 60×60 cm. Met m’n eigen gedachtes die me continu afleidden, de onrust van ongemakkelijk zitten en dan ook nog cursisten naast me die me afleidden door luidruchtig te schuiven, boeren, winden, snurken of meditatiebankjes om te laten donderen. Nee, de sereniteit was ver te zoeken.

Ik kon wel janken

Ik had inmiddels alle houdingen wel uitgeprobeerd om maar een beetje comfort te vinden. Rechtop in kleermakerszit met allerlei dekentjes onder mijn knieën om nog een beetje stabiliteit te vinden en de pijn in mijn heupen, rug en schouders niet al te veel te voelen. Of op mijn knieën en zittend op een meditatiekussentje en dan ook na een half uur gek worden van de pijn in de pezen langs mijn knieën. Ik dacht “ik wen er wel aan in die 10 dagen”, maar de pijn in mijn rug, schouders, knieën en heupen werd alleen maar heviger. Ik kon wel janken van de pijn. Ik loste het enigszins op door af en toe te wisselen van houding, maar die uitweg was nu ook verdwenen. We mochten het hele uur niet meer bewegen. Paniek.

Daar zat ik dan met een warme sjaal om, uitbrekend zweet en al in de vijfde minuut verkrampende rug en schouders. Als klap op de vuurpijl kreeg ik ook nog opvliegers. “Lekker, ik had het al zo heet en nu kon ik mijn sjaal ook nog niet afdoen.” Ik hield het niet vol dat uur. Na zo’n 40 minuten gaf ik de strijd op en ging verzitten. Teleurgesteld in en boos op mezelf. En stiekem ook wel een beetje op deze stomme oefening. “Wie had dat bedacht?”

Wilskracht en gelijkmoedigheid

Vanaf die dag, hadden we drie keer per dag deze stil-zit-hel. Met als doel het oefenen van ‘strong determination’ en ‘gelijkmoedigheid’. Het oefenen van wilskracht door niet toe te geven aan het vermijden van pijn en het verlangen naar comfort. Zonder daar zelfs maar een negatief of positief oordeel over te hebben. En in plaats daarvan alle aangename en onaangename gevoelens er te laten zijn en met gelijkmoedigheid waar te nemen. Ga er maar aan staan!

Als een junk

Ik raakte totaal gefrustreerd. Als een junk deed ik alles om maar een beetje comfort te bemachtigen. Door toch wel te verzitten, weer andere houdingen uit te proberen, een ander kussentje te bemachtigen en vooral door eindeloos te piekeren over andere oplossingen (niks mindfulness). Toen ook dat allemaal niets werd, bedacht ik een laatste redmiddel: “Ik MOET een stoel. Weg met dat stomme, pijnlijke zitten op de grond. Het is tijd om voor mezelf op te komen!”. Helaas had ik geen medische indicatie en de docent gaf bovendien aan dat het lichamelijk geen kwaad kon om een uur pijn te hebben. Ze zei daarbij wel: “Als het echt niet gaat, dan mag je morgen een stoel vragen”.

Tja….…. nu was het aan mij. Na nog een nacht malen, gaf ik het op. Blijkbaar was er geen andere comfortabele oplossing. De resterende dagen had ik het gewoon te doen met mijn plekje van 60×60 cm (wat ik gekscherend in gedachten steeds mijn ‘nestje’ noemde). De eerstvolgende hel-uurs-meditatie liet ik mij op mijn matje en meditatiekussentje zakken met de gedachte: “Dit is wat het is”.

En het wonder geschiedde. Het was nog steeds ongemakkelijk, maar de helse pijnen bleven uit en wat er was aan pijn, kramp en ongemakkelijkheid, kon ik verduren. Het uur hield ik nu met gemak vol. Gekker nog, ik genoot van de rust en de stilte tijdens deze uursmeditaties in de zaal. Blijkbaar lukte het iedereen (we waren met ruim 100 man/vrouw) nu om het verlangen naar comfort en het vermijden van pijn op te geven.

Je kunt meer dan je denkt

Door de Vipassana cursus snap ik nu nog beter hoe ik ongewenste gedragspatronen in stand houd of hield. Te vaak mail of Facebook checken om een dood moment te vermijden. Meegaand zijn om het ongemak van niet-aardig-gevonden worden te vermijden. De eetbuien in de tijd dat ik boulimia had waarmee ik pijnlijke gevoelens uit de weg ging en me laafde aan het comfort van snoep en chocola. Het overgeven waarmee ik de pijn van de eetbuien weer wilde vermijden en de angst voor dik worden teniet wilde doen. Het mezelf uithongeren als ultiem verlangen naar een dun lichaam en de daarbij behorende bevestiging van anderen. Nergens liet ik zijn wat er was. Een ultiem gevecht tussen het vermijden van pijn en het verlangen naar comfort en rust. Dat is dus verslaving. Had ik toen maar geweten wat ik nu weet.

Wat ik heb geleerd van Vipassana? Dat je meer kunt dan je denkt. Dat je nare gevoelens, onrust en pijn aan kunt. Dat je je verlangen naar een instant oplossing, eetbuien, compenseren of comfort er kunt laten zijn, zonder er iets mee te doen. Dat gevoelens voorbij gaan of wegebben als je ze er laat zijn en alleen maar waarneemt. En dat door dit te blijven oefenen (soms misschien tot huilen aan toe), die gevoelens of verlangens op een gegeven moment niet eens meer voorbij komen. Omdat ze weten dat je er toch niets mee doet. Dan ben je vrij.

Durf jij het aan?

Verlangen naar comfort en het vermijden van pijn. Ik weet zeker dat jij ook meer kunt dan je denkt. Durf jij het aan om je pijn en verlangen naar comfort te verduren? Deel je mening of reactie in het veld hieronder.