Oorlog Oekraïne wakkert eetstoornissen en overeten aan. Hoe krijg je weer rust in je eetgedrag?

We staan al twee jaar onder spanning. Eerst zette de coronapandemie ons leven op z’n kop. Nu staan we op scherp door de oorlog in de Oekraïne, stijgende brandstofprijzen, financiële zorgen en oorlogsdreiging. En of dat nog niet erg genoeg is, blijken eetstoornissen te verergeren en gaan we meer snoepen en snaaien. Hoe krijg je weer rust in de tent en je eetgedrag?

Hoe komt het dat eetstoornissen en overeten nu meer voorkomen?

Als je begrijpt hoe wij als mens in elkaar zitten, snap je ook beter waardoor eetstoornissen en snaaigedrag toenemen als we ons onveilig voelen. Dat in deze tijd eetproblemen verergeren komt namelijk door een combinatie van ons overlevingsinstinct en emotieregulatie via eten.

Ons overlevingsinstinct maakt op dit moment overuren

Ons oerbrein heeft primair de taak ons in leven te houden. Daarom scant het continu de omgeving op gevaar en zorgt het dat we alert en waakzaam zijn. Zodat we kunnen vechten of vluchten als het nodig is. Dit continu scannen doet ons oerbrein volautomatisch via onze oriëntatiereflex..

Als je overlevingsinstinct gevaar gedetecteerd heeft, merk je dat lichamelijk. Je ervaart meer spanning en onrust in je armen, schouders, benen en borst. Of een snellere, oppervlakkiger ademhaling of  snellere hartslag. Je lichaam maakt zich als het ware klaar om te vechten of vluchten. Je staat op scherp.

Als de dreiging vanuit je eigen omgeving komt en je kunt er zelf iets aan doen, helpt deze vecht/vlucht energie om op te komen voor jezelf of anderen. Denk aan demonstreren om de politiek te bewegen iets te doen aan de brandstofprijzen. Door iets te doen kan die vecht/vlucht energie ontladen..

Het lastige is dat ons overlevingsinstinct ook aanschiet bij gevaar dat feitelijk ver weg is maar via het nieuws bij ons binnenkomt. Zoals de eerste beelden van de ziekenhuizen in Italië tijdens de coronapandemie. Of de beelden die nu op ons afkomen van de oorlog en de stroom angstige, verdrietige mensen die op de vlucht zijn. We voelen angst en boosheid, maar kunnen de oorzaak niet zelf wegnemen.

Dit is de reden dat we ons zo gespannen, verdrietig of machteloos blijven voelen. Dat we piekeren, ondanks moeheid slechter slapen en continu alle nieuws willen volgen. Onze oriëntatiereflex blijft maar blijft zoeken naar de bron van het gevaar maar kan deze niet vinden in onze directe omgeving. Bovendien blijft onze vecht/vlucht respons en bijbehorende spanning vastzitten in ons lijf.

Het verklaart gelijk ook waardoor we in deze tijd vaak een korter lontje hebben en er meer agressie is.

Emotieregulatie via eten is logisch maar niet duurzaam

Waar we spanning, machteloosheid en weinig controle ervaren, zoeken we een uitvlucht. Een uitvlucht die de spanning kan ontladen en ons troost, ontspant of een goed gevoel geeft. Of die ons een gevoel van controle geeft. En laat eten daar nu net een dankbaar hulpmiddel bij zijn. Iets waar je niemand bij nodig hebt, wat je zelf kunt organiseren én wat direct werkt.

Logisch dus dat eetbuien vaker voorkomen, we meer snoepen en snaaien of vaker een glaasje drank inschenken. Logisch ook dat we vaker wat ongezonds halen als we geen puf meer hebben om te koken. Of dat we heel strikt een dieet willen volgen om in ieder geval iets in ons leven onder controle te hebben. De vecht/vlucht respons wordt ontladen via ons eetgedrag.

Hoe krijg je meer rust in de tent en je eetgedrag?

Natuurlijk kun je eten inzetten als emotieregulatie en demping van het gevoel van gevaar. De ervaring leert echter dat je daar achteraf vaak van baalt. Wat kan dan wel helpen?

Realiseer je allereerst dat het je overlevingsinstinct is dat geactiveerd is. Het gaat niet echt over eten. Dus gebruik eten weer alleen waar het voor bedoeld is: om je lijf te voeden en om van te genieten met al je zintuigen. Weer terug naar de basis van je normale maaltijden en af en toe een extraatje of tussendoortje.

Richt je je verder op waar het wel over gaat. Namelijk op hoe we onszelf en ons overlevingsinstinct wat kunnen geruststellen. Misschien kun je wat met deze tips.

• Zet jezelf op een nieuwsdieet: leuk dat je oriëntatiereflex alle nieuws wil scannen, maar hiermee blijft je overlevingsinstinct op scherp staan. Zet jezelf op een nieuwsdieet. Kijk minder nieuws, haal de nieuws-apps van je smartphone of limiteer de tijd dat je op deze apps kunt zitten. En kijk zeker ’s avonds voor het slapen gaan geen nieuwsprogramma’s meer.
• Er is hier vrede: het blijft goed om je overlevingsinstinct steeds bewust te maken dat je hier bent en niet daar. Dat hier geen oorlog is, maar vrede. Als een mantra: “Hier is vrede” en te voelen wat het met je lichaam doet als je dat tegen jezelf zegt.
• Doe wat je wel kunt: ik heb afgelopen week geholpen op Utrecht CS met het opvangen van vluchtelingen uit de Oekraïne en ze naar de opvanglocatie van het Rode Kruis in de Jaarbeurs brengen. Ik vond het zo fijn! Een klein steentje bijdragen aan het welkom heten en verder helpen van deze ontheemde mensen. Dit maakte dat ik me minder machteloos voelde. Er zijn allerlei initiatieven waar je je aan kunt sluiten. Misschien ook wat voor jou?
• Ga de natuur in: de natuur heeft een geruststellend effect op ons zenuwstelsel dus profiteer ervan. Het is lente. Ga de natuur in, kijk naar de bloesem, luister naar de vogeltjes, zie de knoppen in de bomen en struiken, luister naar het ruisen van de zee, ga lekker zitten en kijk om je heen.
• Beweeg: wandelen, fietsen, sporten maakt ons hoofd leeg en we maken hormonen aan die ons een gevoel van trots, kracht en fitheid geven. En doordat bij sporten onze links-rechts-coördinatie geactiveerd wordt, is het ook een links-rechts-massage van je hersenen. En dat ontspant en relativeert.
• Zorg voor voldoende slaap: met voldoende slaap kunnen we de wereld beter aan.
• Zoek vrienden en familie op: sociaal contact helpt onszelf te reguleren. Zeker als je samen iets gaat doen wat je leuk vindt.
• Deel je emoties en zorgen met vrienden, familie, collega’s of mensen die je toevallig ontmoet. Het delen van zorgen en emoties, welke dan ook, helpt te ontladen en je minder machteloos en alleen te voelen.
• Zing je zorgen weg: liedjes zingen voor jezelf helpt je zenuwstelsel kalmeren. En of dat nu popsongs zijn of kleine liedjes uit je kindertijd of puberteit, gewoon doen. We worden er rustig van.

Heb je ook tips die helpen je overlevingsinstinct wat te ontspannen of wil je delen wat deze tijd met jou doet, laat het weten.

Lieve groet,