Psychologie van de pepernoot – en waarom we zo’n haat-liefdeverhouding met ze hebben

Pepernoten (of eigenlijk kruidnoten) doen wat met je. Ze laten je verlangen en smachten. Kwijlen en knagen. Troosten en verdoven. Ze maken je hebberig en hongerig. Laten je opstaan voor meer en laten je pas met rust als de laatste pepernootkruimel verorberd is. Waarna spijt haar entree maakt. Hoe komt dat nu? En wat kun je hiermee? De psychologie van de pepernoot.

In mijn praktijk verzucht de één na de ander, al weken, dat pepernoten* de saboteurs zijn van gezonde keuzes maken. Dat ze gelukzalig genieten brengen maar na hun verlokkende daad ook spijt, walging en boosheid veroorzaken. Waarmee pepernoten in feite ook het begin aan kunnen kondigen van een decembermaand lang snoepen en snaaien. Totdat we 1 januari hopelijk weer met een schone lei kunnen beginnen.

De psychologie van de pepernoot

Ik besloot op zoek te gaan naar de psychologie van de pepernoot. Want dat je blijft dooreten van pepernoten is helemaal niet gek.

Misschien dus tijd om onszelf wat te ontschuldigen voor de guilty pleasure van pepernoten eten. Niet om volledig te zijn of de waarheid te prediken. Maar in ieder geval gewoon om voor mezelf, voor het leuk, eens op te schrijven waarom die pepernoot zo verslavend lekker is.

*Onze zoon draait bij de titel van dit blog misschien met z’n ogen en verzucht mogelijk voor de 1.000ste keer dat de pepernoten waar ik het over heb, kruidnoten heten. Maar hij reist op dit moment in Zuid-Amerika en kan me even niet corrigeren. En ja, ik weet ook wel dat het hier eigenlijk over kruidnoten gaat, maar in de volksmond noemen we die meestal pepernoten dus dat doe ik hier ook. Ik hoop dat hij het me vergeeft.

Ik ben ook razend benieuwd naar jouw aanvullingen op mijn psychologie van de pepernoot. Dus deel vooral ook jouw inzichten en ervaring.

Wat is nu het ding met die pepernoten?

1. Bottom line willen we er natuurlijk niet dik, misselijk of ongezond van worden

Tja, die bijwerkingen zijn natuurlijk waarom we vooral moeite hebben met pepernoten. Want stel je eens voor dat je gewoon op gewicht blijft, er niet misselijk van wordt, pijn in je buik van krijgt of andere problemen ervan krijgt? Dan zou je er toch geen enkele moeite mee hebben?

2. Pepernoten brengen jeugdsentiment en verlangen naar toen

Ik weet niet hoe het met jou is, maar pepernoten zijn voor mij jeugdsentiment. Buiten is het koud en guur, binnen is het warm. Opgetogen spanning rond Sinterklaas, meer mogen snoepen dan anders, een warm kopje thee of anijsmelk (bestaat dat trouwens nog?) en, toen ik ouder werd, warme wijn op Sinterklaasavond. De tijd van pepernoten is voor mij gekoppeld aan warmte, gezelligheid, verbinding en roept zowel beelden, als geuren als warme gevoelens op. Geen wonder dus dat je daarnaar terug verlangt als je pepernoten ziet.

3. Oerbrein stimuleert het eten van pepernoten

Tja, iets wat inmiddels wel bekend is. Ons oerbrein is gericht op overleven en beloont ons voor calorierijk eten (vet en zoet) met de rijkelijke aanmaak van dopamine. “Want als je goed doorvoed bent, kun je de winter overleven.” Dopamine zorgt dus dat je een prettig, ontspannen gevoel krijgt als je pepernoten eet. En wie wil dat nu niet?

4. Pepernoten knagen verdringt gedachten en gevoelens

Niet alleen de zoete smaak van pepernoten, maakt ons rustiger. Het continue knagen en de bite van pepernoten verdringen ook even alle gedachtes en gevoelens die je hebt. Het enige nare is dat zodra het knagen stopt, gedachtes en onrust terugkomen. Pepernoten zijn dus wel even een afleiding, maar je moet wel blijven eten, om die (schijnbare) rust te houden.

5. Pepernoten stimuleren kwijlreflex en trek

Pepernoten zijn overal én alleen het zien, ruiken of horen kraken van pepernoten, zorgt voor een automatische lichamelijke reactie. Een reflex. Net zoals honden gaan kwijlen als ze eten zien of ruiken, maken ook wij hierbij speeksel aan. Hiermee wordt ook je spijsverteringssysteem in gang gezet, wordt je maag wakker en krijg je trek. Je lichaam maakt het je dus ook wel een beetje moeilijk om pepernoten te negeren als ze in de buurt zijn.

6. Trek in pepernoten stijgt bij moeheid, stress en slaaptekort

Ook weer zo’n lichamelijke, biologische, hormonale reactie van ons lijf. Slaaptekort, moeheid en stress zorgen voor een stijging van het hongerhormoon ghreline, een daling van het verzadigingshormoon leptine en een stijgende behoefte aan vet en zoet eten doordat je cortisol-level (stresshormoon) verhoogd is. En daardoor krijg je dus meer trek. Vooral in snackvoer als pepernoten.

7. Schaarste van pepernoten maakt hebberig

De (van oudsher) beperkte periode dat pepernoten verkrijgbaar zijn, maakt ons hebberig: “Nu kan het nog”. Ook hier veroorzaakt ons oerbrein de drang. Want in de oertijd was het zo dat je de oogst moest binnenhalen als deze rijp was. Dat we inmiddels het hele jaar door aan eten en pepernoten kunnen komen, is nog niet helemaal doorgedrongen tot ons oerbrein. Helaas.

8. Pepernoten bieden troost

Vanaf jongs-af-aan worden we getroost met zoet. (Moeder)melk heeft een zoete smaak en is de eerste troost die we krijgen. Kruidnoten zijn ook zoet en daarmee een heerlijke zoethouder of troost. Daarnaast zitten in pepernoten ook kruiden die verwarmend en troostend werken zoals kaneel, nootmuskaat, gember en kardemom. Niet zo raar dat pepernoten ons dus een vorm van troost bieden.

9. Zoveel soorten pepernoten, die moeten geproefd worden

Had je vroeger maar één soort pepernoten. Tegenwoordig zijn er oneindig veel smaken: original pepernoten, choco-pepernoten (wit, melk, puur of meer dan 70% cacao), pepernoten met karamel-zeezout, pepernoten met truffel, stracciatella pepernoten, peanut buttercrunch pepernoten, gember-kaneel pepernoten, pumpkin pepernoten en nog veel meer. Hoe meer smaken, hoe meer we als mens willen proberen. We worden er een beetje hebberig van. Logisch dus dat we steeds meer willen eten hiervan.

Tja, zoveel reden om te genieten van pepernoten – ik heb geen keus?

Met zoveel redenen en oorzaken om pepernoten te eten, lijkt het bijna of je geen vrije keus meer hebt. Maar zo is het natuurlijk ook niet. Wat er ook speelt, welke stimulerende hormonen je ook aanmaakt, welk jeugdsentiment ook de kop op steekt en hoeveel je ook kwijlt, je hebt natuurlijk altijd een keus. En wat je ook kiest, beleef het dan met al je zintuigen.

Zoek je meer inspiratie over hoe je vrij kunt kiezen, dan vind je hieronder nog wat inspiratie:

• Waarom slechts één stukje chocola eten zo lastig is.
• Wie zoet is krijgt lekkers, maar wil je dat wel?
• Waarom vet en zoet eten zo troostrijk is.
• Schakelmomenten, trigger voor snoepen en eetbuien.
• Honger, trek of emotie? Laat je lijf je antenne zijn voordat je naar eten grijpt.
• Lekkere trek? Geef jezelf het allerlekkerste
• En voor de decembermaand: Hoe overleef je de kerst met een eetstoornis. 9 Tips.

Wat is jouw psychologie van de pepernoot?

Voor zover mijn psychologie van de pepernoot. Welke verklaringen heb jij nog voor onze pepernoten voorkeur? En hoe ga jij om met de verleiding van de pepernoot?