“Oh, daarom is vet en zoet eten zo troostrijk”

Onrust, emoties, ongenoegen, een stressvolle dag en ongemerkt en bijna zonder te proeven kun je dan ’s avonds zomaar een zak chips, een reep chocola en/of een pak koekjes opeten. Of meer. Heel herkenbaar en irritant, maar hoe komt het dat je dan grijpt naar vet en zoet eten? 

.

Zo’n twee weken geleden werd ik getriggerd door een artikel in de Volkskrant met de titel “Waarom is troostrijk eten altijd vet of zoet?”. Ja, dat wilde ik ook wel eens weten. Ik las het artikel en ging op zoek naar aanvullende informatie.

Stresshormoon cortisol

De kern van het verhaal is dat je iedere dag allerlei stress situaties tegenkomt en dat je lichaam hierdoor het stresshormoon “cortisol” aanmaakt. Niets mis mee, want dat hormoon zorgt ervoor dat je alert bent en in staat bent direct adequaat te handelen (vechten of vluchten) in spannende situaties. Neem je even rust als het gevaar is geweken of het probleem is opgelost, dan daalt vanzelf het cortisol-gehalte en voel je je weer ontspannen.

Het probleem is alleen dat als je langdurig onder druk staat (door stress op je werk of thuis, maar ook door chronische onzekerheid, faalangst, angst om dik te worden, paniek om eetbuien, etc.) je lichaam het stress-hormoon cortisol blijft aanmaken en daar niet gemakkelijk mee kan stoppen. Je systeem draaft een beetje door, zeg maar, met alle negatieve gevolgen van dien:

• Je hebt continu een opgejaagd, onrustig gevoel, een gevoel van stress en spanning.
• Je stofwisseling raakt verstoord (hogere bloedsuikerspiegel, opslag van meer vet).
• Je immuunsysteem wordt gedeactiveerd waardoor je kwetsbaarder wordt.
• Je lichaam breekt eiwitten uit je spieren af.

Waar zit de uitknop?

Ook daar heeft je lichaam iets op gevonden: het beloningscentrum van je hersenen – de leukste knop aller tijden. Zodra je iets fijns doet, maken je hersenen het genotshormoon dopamine aan. Dat ‘fijn’ is een ruim begrip dat varieert van ‘nieuwe ervaringen’ (reizen, theater, nieuwe mensen ontmoeten, nieuwe smaken) tot seks en van sporten tot eten en verliefd zijn. Dopamine geeft een gevoel van geluk, ontspanning en blijdschap.

Het enige is dat je hersenen dingen die direct een beloning geven, belangrijker vinden dan de dingen waar je pas op de lange termijn wat aan hebt. Tja en laten vet en zoet eten (net als alcohol, nicotine of drugs) nu net de zaken zijn die sneller werken dan een uurtje hardlopen, yoga of een goed gesprek. Dat is dus de reden dat deze snelle oplossers zo troostrijk zijn. Oorzaak gevonden.

Laten we het hierbij?

We kunnen er dus niets aan doen dat we af en toe grijpen naar zoet en vet eten. Het is een logisch systeem, een gemakkelijke direct-klaar oplossing die je weinig tijd en geld kost. Ik realiseer me nu pas dat ik in de zeven jaar dat ik boulimia had, deze oplossing veelvuldig heb toegepast met mijn eetbuien. En ik snap nu ook dat ik in stressvolle tijden nog steeds wel eens grijp naar koekjes, drop of chips.

Toch gaf en geeft deze ‘snelle oplossing’ mij op de lange termijn geen enkele voldoening. Toen ik boulimia had schaamde ik me kapot over mijn eetbuien en ook nu denk ik vaak achteraf “dat was nergens voor nodig”.

Wat kun je dan wel doen?

Gelukkig zijn er dingen die je kunt doen om die zucht naar vet en zoet te voorkomen door je stresshormoon (cortisol) te verlagen en je genotshormoon (dopamine) te verhogen.

1. Neem voldoende rust en zorg voor ontspanning.

Hierdoor daalt je cortisolniveau.

• Zorg voor voldoende slaap: het liefst iedere dag meer dan 8 uur.
• Beweeg voldoende, vooral lekker in de buitenlucht.
• Neem regelmatig een adempauze (al is het maar 5 minuten).
• Yoga en meditatie zorgen ook voor het verlagen van je stressniveau.

2. Zorg voor voldoende inspiratie in je leven.

Dit verhoogt je dopaminegehalte en je weerbaarheid tegen stress.

• Zorg voor nieuwe ervaringen: neem eens een andere route naar je werk of studie, volg een cursus, ga naar film of theater, spreek af met vrienden, etc.
• Aanraking en vrijen verhogen ook de dopamine-aanmaak.

3. Let op je voeding:

• Een maaltijd met meer eiwitten en weinig koolhydraten verhoogt je dopaminespiegel. Niet alleen vlees, vis en gevogelte zijn eiwitrijk, maar denk ook eens aan noten en zaden, peulvruchten en bijvoorbeeld eiwitrijke granen als spelt, quinoa, amarant, boekweit of haver.
• De antioxidanten in veel soorten groenten en fruit beschermen de hersencellen die dopamine aanmaken. Vooral bladgroenten, oranje groente en fruit, asperges, broccoli, bietjes, paprika’s, sinaasappels, aardbeien, bloemkool, spruitjes en wortelen.
• Verminder de hoeveelheid koffie, alcohol, suiker en producten die sterk bewerkt zijn of suiker bevatten.

4. Ontwikkel jezelf

Ga met jezelf aan de slag, ontwikkel jezelf. Volg trainingen, cursussen of ga naar een coach. Door jezelf te ontwikkelen, verlaag je zowel je stress-reactie en de aanmaak van cortisol als dat je je dopamine niveau omhoog brengt door nieuwe ervaringen.

De belangrijkste tip is echter dat je altijd een keus hebt. Die hersenen kunnen dan soms de voorkeur geven aan snelle oplossingen, we zijn er altijd nog zelf bij en kunnen andere keuzes maken. Zeker nu we snappen hoe de hersenen en hormonen werken.

Meer lezen over dit onderwerp?

• Op de site van de Natuurdiëtisten vind je een interessant artikel: “Help mijn cortisol slaat op hol”.
• En in het blog “Liever een neusspray dan een hug” vind je meer over oxytocine, een ander belangrijk hormoon, dat zorgt voor een gevoel van vertrouwen en verbondenheid, stress vermindert en je helpt gemakkelijker om te gaan met boosheid en angst. Ook een aanrader dus om hier meer van te hebben.

Wat vind jij?

Moeten we ons er maar bij neerleggen en aan toegeven dat vet en zoet eten nu eenmaal de ultieme rustbrengers zijn? Of juist niet? Deel je mening in het reactieveld hieronder.