Wat een eetstoornis eigenlijk wil zeggen: over pijn dragen en verdoven
Soms ontstaan de mooiste inzichten tijdens gesprekken met de mensen die ik begeleid. Zoals laatst toen twee cliënten op één dag tot een bijzondere ontdekking kwamen. Ze beseften dat hun eetstoornis, hoe vervelend en dominant ook, eigenlijk een diepere functie had. Dit besef veranderde alles voor hen.
‘Ik heb de pijn voor jou gedragen’ zegt het eetstoornisdeel
De hoogbegaafde, gevoelige jonge vrouw die zich altijd anders voelde dan anderen. Die vanaf haar kindertijd buitengesloten en gepest werd. En die ontdekt dat controle houden op (weinig) eten haar een tijd hielp om de pijn niet te hoeven voelen van het buiten de boot vallen.
Eetbuien helpen ook de pijn te verdoven van de veertiger die van jongs af aan moest zien te overleven in een gezin waar agressie, manipulatie en geweld dagelijkse kost waren. Als je je hele kindertijd op niemand kan vertrouwen, kunnen eetbuien de vriend worden die jou nooit in de steek laat. Ook op latere momenten van gepest worden, stress en overprikkeling.
‘Ik heb de pijn voor jou gedragen’.
Hartverscheurend waar. We zijn er stil van.
De eetstoornis is maar een deel van jou
In mijn sessies werk ik vaak met innerlijke delen, geïnspireerd door methoden als Internal Family Systems en Voice Dialogue. Dit helpt om inzicht te krijgen in waarom bepaalde patronen zich blijven herhalen. Tijdens zo’n sessie geven we ook ruimte aan eetstoornisdelen, zodat ze zich kunnen uiten en we hun functie beter begrijpen.
Zo ook bij de jonge vrouw en de veertiger. Hun eetstoornisdelen verwoordden het glashelder en op dezelfde manier: ‘Ik heb de pijn voor jou gedragen.’ De delen legden bovendien uit waarom ze deze rol ooit op zich namen: ‘Omdat jij het toen zelf nog niet kon.’
Vanuit dit licht ontstond bij beide cliënten een opening om anders te kijken naar de eetstoornis en op zoek te gaan naar andere manieren om met pijn te leren omgaan.
Een eetstoornis draagt vaak onze pijn, zodat we die zelf even niet hoeven te dragen. De eetstoornis verdooft en geeft ons tijdelijk verlichting zodat we, hoe kort ook, niet hoeven voelen hoe wanhopig, verdrietig, angstig of alleen we zijn. Het voorkomt confrontaties met pijn uit ons verleden én met de ingewikkelde dingen en gevoelens in ons leven nu.
Een eetstoornis die je pijn draagt? Ja, daaag!
Ik kan me voorstellen dat je al lezend denkt ‘ammehoela, die eetstoornis zit me alleen maar in de weg en verziekt m’n leven’. En dat is ook zo. Deels. Een eetstoornis houdt je gevangen, laat je piekeren en dingen doen waar je achteraf spijt van hebt en je voor schaamt. Tegelijkertijd zorgt de eetstoornis dat je even niets hoeft te voelen. Dat het de ingewikkeldheid in je leven en alle gedachtes en gevoelens voor even wegdrukt. En jij kortdurend in een cocon kunt zitten en alles buiten je kunt houden.
Totdat we doorkrijgen dat we zelf kunnen leren omgaan met lastige situaties en gevoelens.
Welke pijn droeg mijn eetstoornis voor mij?
Deze vraag voert me terug naar de jaren dat ik zelf boulimia had en naar de pijn en grote onzekerheid over mezelf toen. Van buiten was er niets zichtbaar, maar van binnen was ik zo bang niet goed genoeg te zijn. Ik dacht dat niemand op me zat te wachten. Niet leuk, interessant of mooi genoeg. Juist deze bange gevoelens ging ik uit de weg. Ik had ze volgens mij niet eens echt door omdat ik ze niet toeliet. Door aan de ene kant stoer en kalm over te komen en net te doen alsof er met mij niets aan de hand was.
En aan de andere kant…. Als ik alleen was, als er niets meer was om mezelf overeind te houden en er ook maar een moment van zelftwijfel of eenzaamheid zou kunnen ontstaan, dan waren er de grenzeloze smikkelpartijen om me te troosten en het leed te verdrijven. Mensonterende braakpartijen om alle ellendigheid en voedsel uit te kotsen. Én nonchalante dieetperiodes die ik niet liet blijken aan anderen, maar die me stiekem een gevoel van kracht en controle gaven.
Pas na mijn herstel kon ik zien hoe destructief deze overleefpatronen waren die me steeds meer in de tang kregen. En dat door pijn te vermijden juist nog meer pijn en eenzaamheid ontstond.
Hoe kom je van deze overleefpatronen af?
Dit is niet alleen een verhaal over pijn, maar ook over hoop en vertrouwen. Je kunt echt 100% herstellen van een eetstoornis. Voor mij was dat geen rechte lijn omhoog. Ik moest leren omgaan met mijn onrust en dat wat ik moeilijk vond aan mezelf en de wereld.
Ik ontdekte dat eetbuidrang niet ging om eten, maar om onverwerkte emoties. Door die drang te verduren en er niets mee te doen, werd hij steeds zwakker. Ik leerde dat echte zelfzorg me veel meer bracht dan een eetbui, en dat goed eten niet slecht voor me was, maar me juist sterker maakte.
In plaats van te vechten met mijn eetstoornisdeel en tegen wat ik niet wilde, ging ik me richten op wat ik wél wilde: échte verbinding, een zinvol leven en groei. Hoe meer ik werkte aan mezelf en mijn toekomst, hoe minder ruimte mijn eetstoornisdeel kreeg. En op een dag besefte ik: ik ben vrij.
Wat als je denkt niets ernstigs te hebben meegemaakt
Misschien herken je je niet in de verhalen over trauma, pesten of onveilige thuissituaties. Misschien denk je: Ik heb een fijne jeugd gehad, waarom heb ik dan toch een eetstoornis? Maar pijn komt in vele vormen. Het kan ook gaan om:
- Je niet gezien of begrepen voelen.
- Afwijken van de standaard of je anders voelen dan anderen.
- Hoge verwachtingen en prestatiedruk.
- Geen ruimte voelen om je ware gevoelens te uiten.
Het zijn niet altijd de grote gebeurtenissen die een impact hebben, maar juist de langdurige, subtiele tekorten in (emotionele) behoeften.
Welke pijn draagt jouw eetstoornis voor jou?
Luisteren naar wat de eetstoornis ons te zeggen heeft, is misschien wel het belangrijkste in mijn werk als therapeut. Als je eenmaal weet welke pijn de eetstoornis wil voorkomen, kun je echt aan de slag met loslaten en andere wegen zoeken om jezelf te helpen en te uiten.
Vragen die je daarbij kunnen helpen zijn:
- Wanneer begon mijn eetstoornis en wat speelde er toen in mijn leven?
- Welke gevoelens probeer ik te vermijden door mijn eetgedrag?
- Wat geeft mijn eetstoornis mij, ondanks alle nadelen?
- Wat heb ik nodig om die pijn op een andere manier te dragen?
Neem de tijd en sta open voor het antwoord, zonder oordeel.
Voel je vrij om te delen
Tegenwoordig deel ik mijn twijfels en pijn met mensen die me dierbaar zijn. Dat geeft lucht en nieuwe inzichten. Voel je vrij je bevindingen of vragen hieronder te delen om wat van die lucht te ervaren.
10 thoughts on “Wat een eetstoornis eigenlijk wil zeggen: over pijn dragen en verdoven”